สถานการณ์ยาเสพติดโลกยังคงน่าเป็นห่วง กัญชาถูกใช้อย่างแพร่หลายมากที่สุด เด็กและเยาวชนเป็นกลุ่มเสี่ยง ต้องจับตามอง

ยาเสพติดนับเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่สะท้อนให้เห็นถึงปัญหาและผลกระทบอื่น ๆ ที่ตามมา ไม่ว่าจะเป็น ด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง หรือ ความมั่นคงระหว่างประเทศ แม้จะมีมาตรการในการควบคุม ป้องกัน และปราบปรามยาเสพติด ทั้งจากหน่วยงานภาครัฐและเอกชน แต่ปัญหายาเสพติดในแต่ละประเทศทั่วโลกก็ยังคงมีความท้าทาย อีกทั้งเมื่อจำนวนประชากรโลกสูงขึ้น จำนวนผู้ใช้ยาเสพติดย่อมสูงขึ้นตามไปด้วย

โดยจากข้อมูลรายงาน 

ของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC : United Nations Office on Drugs and Crime) พบว่า ในปี 2563 มีจำนวนประชากรกว่า 284 ล้านคนจากทั่วโลก ในช่วงอายุ 15-64 ปี ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีการใช้สารเสพติด ซึ่งเทียบได้กับจำนวน 1 ในทุก ๆ 18 คน จากช่วงอายุดังกล่าว อีกทั้งยังพบว่าจำนวนผู้ใช้ยาเสพติดเพิ่มมากขึ้นถึง 26% เมื่อเทียบกับสิบปีที่ผ่านมา

นอกจากนี้ ข้อมูลรายงานดังกล่าว ยังพบว่า กัญชาเป็นยาเสพติดที่ถูกใช้มากที่สุดในโลก โดยในปี 2563 มีจำนวนผู้ใช้กว่า 209 ล้านคน ซึ่งคิดเป็น 4% ของจำนวนประชากรโลก

สถานการณ์การใช้ยาเสพติดชนิดต่าง ๆ จากทั่วโลก


กัญชา หรือ พืชสกุล Cannabis มีสรรพคุณช่วยบรรเทาความเครียด สร้างความรู้สึกผ่อนคลาย ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท ทำให้นอนหลับ อยากอาหาร อีกทั้งช่วยลดอาการอักเสบและ อาการปวดได้เป็นอย่างดี หลากหลายประเทศปลดล็อคกัญชาจากการเป็นยาเสพติด เนื่องจากกัญชาสามารถให้ประโยชน์กับการรักษาทางการแพทย์ได้

กัญชานับเป็นยาเสพติดที่มีผู้ใช้มากที่สุดในโลก จำนวน 209 ล้านคน และประมาณ 2 ใน 3 ของผู้ใช้ คือเพศชาย ทั้งนี้พบว่าจำนวนผู้ใช้พุ่งสูงขึ้นถึง 23% เมื่อเทียบกับช่วงสิบปีที่ผ่านมา

กัญชาถูกใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก แต่ภูมิภาคที่ถูกพบว่ามีการใช้กัญชามากที่สุดได้แก่ อเมริกาเหนือ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และแอฟริกาตะวันตก

การเพาะปลูกกัญชามีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ส่วนหนึ่งก็มาจากการปลดล็อคเสรีกัญชาในหลายๆประเทศ ทำให้การเข้าถึง การผลิต และบริโภค ทำได้ง่ายมากขึ้น

โอปิออยด์เป็นกลุ่มของยาที่ประกอบไปด้วยสารหลายชนิด ทั้งจากธรรมชาติ คือฝิ่น รวมถึง Opiates และสารสังเคราะห์อื่นๆ โดยออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทและสมอง มักนำมาเป็นกลุ่มยาที่ใช้ระงับอาการปวดตั้งแต่ระดับปานกลางไปจนถึงการปวดแบบรุนแรง ด้วยตัวยาที่เรารู้จักกันดี เช่น เฟนทานิล มอร์ฟีน เฮโรอีน และ ทรามาดอล เป็นต้น

ในปี 2563 พบผู้ใช้สารโอปิออยด์ประมาณ 61 ล้านคน ซึ่งคิดเป็น 1.2% ของประชากรทั่วโลก โดยในจำนวนกว่า 31 ล้านคน เป็นผู้ใช้เฮโรอีน ตามด้วย ฝิ่น และ ทรามาดอล

สารโอปิออยด์ถูกใช้ในทุกภูมิภาคและเกือบทุกประเทศทั่วโลก สำหรับภูมิภาคที่มีการใช้โอปิออยด์มากที่สุด ได้แก่ อเมริกาเหนือ เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ โอเชเนีย และ เอเชียใต้

ประเทศอัพกานิสถานยังคงเป็นแหล่งปลูกฝิ่นที่ใหญ่ที่สุดในโลก 

โดยจำนวนครอบครองสูงถึงร้อยละ 86 ของการปลูกฝิ่นผิดกฏหมายจากทั่วโลกในปี 2564 และเส้นทางบอลข่านยังคงเป็นเส้นทางหลักในการใช้สำหรับขนส่งโอปิออยด์

โคเคนเป็นสารที่ได้จากการสกัดใบของต้นโคคา มีฤทธิ์กระตุ้นประสาทอย่างรุนแรง ปรากฏตามท้องตลาดหลากหลายรูปแบบ โดยทั่วไปมักใช้การสูดดม หรือ ละลายเพื่อฉีดเข้าเส้น

ในปี 2563 พบผู้ใช้โคเคนจำนวน 21.5 ล้านคน ซึ่งคิดเป็น 0.4% ของจำนวนประชากรโลก

อเมริกาเหนือและยุโรปยังคงเป็นตลาดผู้บริโภคหลักสำหรับโคเคน นอกจากนี้ยังพบว่า ความต้องการโคเคนในแอฟริกาและเอเชียมีปริมาณเพิ่มขึ้นในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา

ตลาดโลกสำหรับโคเคนยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่อง ด้วยปริมาณการใช้ที่เพิ่มขึ้นทั่วโลก ตลาดโคเคนมีการขยายตัวนอกตลาดดั้งเดิมของอเมริกาเหนือและยุโรปตะวันตก รวมถึงในแอฟริกาและเอเชีย นอกจากนี้ในปี 2563 พบว่า 

ศักยภาพการผลิตโคเคนสูงขึ้นถึง 44% 

เมื่อเทียบกับช่วงสิบปีที่ผ่านมา

สารกระตุ้นประเภทแอมเฟตามีนเป็นกลุ่มยาที่ประกอบด้วยตัวยาที่มีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง เช่น แอมเฟตามีนและเมทแอมเฟตามีน โดยสารที่พบการใช้แพร่หลายมากที่สุด คือ แอมเฟตามีน และ Ecstacy หรือ MDMA ที่เรารู้จักกันในชื่อ ยาอี นั่นเอง

ในปี 2563 พบผู้ใช้แอมเฟตามีนจำนวน 34 ล้านคน ซึ่งคิดเป็น 0.7% ของจำนวนประชากรโลก นอกจากนี้ ยังมีผู้ใช้ Ecstacy อีกกว่า 20 ล้านคน ซึ่งคิดเป็น 0.4% ของจำนวนประชากรโลก

อเมริกาเหนือยังคงเป็นภูมิภาคที่พบการใช้แอมเฟตามีนสูงที่สุด ตามมาด้วยเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้


นอกจากอเมริกาและแม็กซิโก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นหนึ่งในขบวนการผลิตแอมเฟตามีนที่ใหญ่ที่สุดในโลก ได้แก่ พื้นที่แถบแม่น้ำโขงตอนล่าง และบริเวณสามเหลี่ยมทองคำ การใช้แอมเฟตามีนยังคงมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อยๆ และ Ecstacy ยังจัดอยู่ในตัวยายอดฮิตในหลายๆประเทศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วยเช่นกัน

5. ยาเสพติดชนิดสังเคราะห์

กลุ่มยาเสพติดชนิดสังเคราะห์ หรือ 

 เป็นสารออกฤทธิ์ทางประสาทที่ถูกสังเคราะห์ขึ้นมาใหม่ โดยใช้ตัวยาเดิมที่มีอยู่หรือตัวยาใหม่ อาทิ สารสังเคราะห์กลุ่มแคนนาบินอยด์ (Synthetic Cannabinoids) สารสังเคราะห์กลุ่มคาทิโนน (Synthetic Cathinone) และ คีตามีน (Ketamine) เป็นต้น

สำหรับตัวยาในกลุ่ม NPS ที่ถูกใช้อย่างแพร่หลายมากที่สุด ได้แก่ สารสังเคราะห์กลุ่มแคนนาบินอยด์ และ คีตามีน


ยุโรปตะวันออก เอเชีย รวมถึงแอฟริกาจัดเป็นภูมิภาคที่พบการใช้ตัวยาในกลุ่ม NPS มากที่สุด และมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ยาเสพติดชนิดสังเคราะห์นับเป็นยาเสพตินิดที่ต้องจับตาดูและให้ความสำคัญ เนื่องจากเป็นการผสมผสานของตัวยาหลายชนิด การออกฤทธิ์เสี่ยงอันตรายถึงชีวิต อีกทั้งยังเป็นที่นิยมในหมู่เด็กและเยาวชน จาก

ของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC : United Nations Office on Drugs and Crime) พบว่า ตัวยาที่น่าเป็นห่วง คือ Benzodiazepines (เบนโซไดอะซิปีน) ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มยานอนหลับ ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทส่วนกลาง หากใช้ในรูปแบบผิดๆจะเป็นอันตรายถึงชีวิต

ตลาดยาบ้าในไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยังคงขยายตัวอย่างต่อเนื่อง

ในขณะที่ทั่วโลกต้องเผชิญกับสถานการณ์ยาเสพติดที่สูงขึ้น ประเทศไทยก็เช่นเดียวกัน จากข้อมูลรายงานเรื่อง 

Synthetic Drugs in East and Southeast Asia 2022

 ของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC : United Nations Office on Drugs and Crime) เอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นที่ตั้งของตลาดค้ายาบ้าที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และมีแนวโน้มที่จะขยายตัวอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำโขงตอนล่าง ได้แก่ ประเทศกัมพูชา สปป.ลาว พม่า เวียดนาม และไทย ครอบครองสัดส่วนการจับกุมแอมเฟตามีนสูงถึง ร้อยละ 89 ของการจับกุมทั้งปี 2564


สำหรับประเทศไทย พบว่า จากการสำรวจประชากรในปี 2562 ร้อยละ 0.7 ของประชากรอายุ 12-65 ปี ใช้เมทแอมเฟตามีนชนิดผลึกในปีที่ผ่านมา ขณะที่ร้อยละ 1.3 เคยใช้ยาเมทแอมเฟตามีน หรือ ยาบ้า รวมแล้วคิดเป็นจำนวนกว่าล้านคน


ข้อมูลผลการปราบปรามยาเสพติดทั่วประเทศปี 2564 

ของสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด ชี้ให้เห็นว่า ปริมาณของกลางยาเสพติดที่พบมากขึ้นจากปีที่ผ่านมา ได้แก่ ยาบ้า กัญชา และเฮโรอีน

โดยปริมาณของกลางยาบ้าจำนวนสูงถึง 515.47 ล้านเม็ด เฮโรอีน 3,332 กิโลกรัม และกัญชาแห้ง 71,769 กิโลกรัม

เนื่องด้วยในปัจจุบัน เทคโนโลยีและกระบวนการผลิตยาบ้าถูกพัฒนาให้ก้าวหน้ามากขึ้น สามารถผลิตได้ในปริมาณมากขึ้น ดังนั้นราคาขายปลีกยาบ้าจึงถูกลงอย่างต่อเนื่อง เฉลี่ยประมาณเม็ดละ 30-50 บาทเท่านั้น จึงทำให้ผู้เสพเข้าถึงการใช้ยาเหล่านี้ได้ง่ายขึ้นนั่นเอง

อีกทั้ง กระบวนการลำเลียงและลักลอบขนส่งยาบ้าในปัจจุบันมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบให้เข้ากับสถานการณ์ในประเทศมากขึ้น อาทิ การขนส่งผ่านเรือบรรทุกสินค้า การส่งพัสดุทางไปรษณีย์ระหว่างประเทศ เป็นต้น

สาเหตุของปัญหายาเสพติดในไทย

1. ปัญหาการลักลอบนำเข้าและขนส่งยาเสพติด

สถานการณ์บริเวณแนวชายแดนของประเทศไทยยังคงเป็นแหล่งการลักลอบนำเข้ายาเสพติดหลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น ยาบ้า ยาไอซ์ ยาเค เฮโรอีน และ กัญชา โดยเฉพาะในพื้นที่ชายแดนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นการลักลอบเข้ามาจากพื้นที่สปป.ลาว สู่พื้นที่ชายแดนในจังหวัดทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

นอกจากนี้รูปแบบการขนส่งยาเสพติดยังมีความยืดหยุ่นต่อสถานการณ์บ้านเมืองมากขึ้น การขนส่งแบบพัสดุไปรษณีย์เป็นที่นิยมมากขึ้นต่อการค้าปลีก

2. ปัญหาการค้ายาเสพติด

นับตั้งแต่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19 เครือข่ายสังคมออนไลน์และช่องทางโซเชียลมีเดียกลายเป็นช่องทางสำคัญในการซื้อขายยาเสพติดในระดับการค้าปลีก ผู้ซื้อสามารถเข้าถึงช่องทางจัดจำหน่ายยาเสพติดได้อย่างง่ายดาย โดยช่องทางที่ซื้อขายยาเสพติดกันอย่างแพร่หลายคือช่องทาง ทวิตเตอร์ โดยจะมีการใช้แฮชแทกที่สื่อถึงประสิทธิภาพของยาเสพติด หรือคำอธิบายสั้นๆที่เชื่อมโยงให้รู้ว่าเป็นการค้ายาเสพติด อาทิ #งานดีด #สายไฮ #หนมนอก นอกจากนี้ยังมีการโพสภาพและวิดิโอประกอบการขาย ชวนให้ผู้บริโภคตัดสินใจซื้อได้ง่ายขึ้น เมื่อช่องทางการขายยาเสพติดสามารถเข้าถึงได้ง่าย จำนวนผู้ซื้อและผู้ขายก็ย่อมมีมากขึ้นตามไปด้วย จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมยาเสพติดในบ้านเราจึงมาราคาถูกลงเรื่อยๆ ตั้งแต่หลักสิบ ไปจนหลักร้อย หลักพัน ความหลากหลายของราคายาเสพติดก็ย่อมทำให้ผู้ซื้อสามารถเลือกซื้อยาเสพติดได้ตามศักยภาพที่มี ไม่ว่าจะมีงบมากหรือน้อย การซื้อยาเสพติดก็มีให้เลือกสรรหลากหลายรูปแบบ

นอกจากนี้ บทบาทของเครือข่ายออนไลน์ยังทำให้เด็กและเยาวชนเข้าถึงยาเสพติดได้ง่ายมากขึ้น การควบคุมการใช้สื่อโซเชียลหรืออุปกรณ์คอมพิวเตอร์ให้ทั่วถึงนับเป็นความท้าทายอย่างยิ่ง

แนวทางและมาตรการป้องกันปัญหายาเสพติด

1. เสริมสร้างความเข้มแข็งของหมู่บ้านและชุมชนตามแนวชายแดนและในพื้นที่ห่างไกล 


เสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนและหมู่บ้านตามแนวชายแดนหรือในพื้นที่สุ่มเสี่ยงต่อการลักลอบค้ายาเสพติด ด้วยการปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ของคนในชุมชน การสาธารณูปโภคพื้นฐาน เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในชุมชน เสริมสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจและการศึกษา และสนับสนุนให้สมาชิกในชุมชนประกอบอาชีพสุจริต มีรายได้ นำไปสู่การมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีและไม่ข้องเกี่ยวกับยาเสพติด

2. เสริมสร้างการมีส่วนร่วมของครอบครัว


ครอบครัวถือเป็นศูนย์กลางในการเป็นที่พึ่งและเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของคนทุกเพศทุกวัย หนึ่งในสาเหตุที่คนหันไปใช้ยาเสพติด คือความไม่สมบูรณ์ของครอบครัว ดังนั้นการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของครอบครัวจึงเป็นสิ่งที่สำคัญมาก ไม่ว่าจะเป็นการเสริมสร้างความรู้ การศึกษา การทำกิจกรรมร่วมกัน ทำให้คนในครอบครัวใกล้ชิดกัน ปรึกษาหารือกัน ความสัมพันธ์ภายในครอบครัวเป็นไปในทางที่ดี

3. สร้างภูมิคุ้มกันในเด็กและเยาวช


สร้างภูมิคุ้มกันในเด็กและเยาวชนแต่ละช่วงวัยอย่างเหมาะสม เพราะเด็กและเยาวชนอยู่ในวัยแห่งการเรียนรู้ อยากรู้อยากลอง ต้องส่งเสริมการเรียนการสอนและกิจกรรมนอกหลักสูตรที่เหมาะสมกับแต่ละช่วงวัย ให้เด็กและเยาวชนใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์สูงสุด เพื่อหลีกเลี่ยงการเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด



รู้ตัวก่อนสาย เลิกยาเสพติดอย่างยั่งยืนด้วยการเปลี่ยนทัศนคติ กับภูฟ้าเรสท์โฮม

อีกหนึ่งทางเลือกในการบำบัดผู้ติดยาเสพติดอย่างยั่งยืนกับ

ศูนย์บำบัดยาเสพติดเอกชนชั้นนำมาตรฐานกระทรวงสาธารณสุข ด้วยประสบการณ์การทำงานจากทีมแพทย์และผู้เชี่ยวชาญกว่า 37 ปี ตั้งอยู่ ณ 3 สาขาทั่วประเทศ ได้แก่ กรุงเทพฯ หัวหิน และเชียงราย

ภูฟ้าเชื่อว่าการรักษาผู้ป่วยยาเสพติดจะมีประสิทธิภาพได้ ต้องรักษาควบคู่ไปกับ

การเปลี่ยนทัศนคติ

นันทนาการ เพื่อให้ผู้ป่วยไม่เบื่อหน่ายกับกระบวนการรักษาซ้ำๆในแต่ละวัน อีกทั้งยังช่วยเสริมสร้างทักษะและพัฒนาศักยภาพของผู้ป่วย เรียนรู้สิ่งใหม่ๆที่สามารถนำไปต่อยอดในชีวิตได้

นอกจากการฟื้นฟูสภาพร่างกายแล้ว การฟื้นฟูจิตใจก็สำคัญเช่นกัน ให้ภูฟ้าได้ดูแลคุณและคนที่คุณรัก รู้จักภูฟ้าเพิ่มเติมได้

ผลการปราบปรามยาเสพติดทั่วประเทศปี 2564. (n.d.). https://www.oncb.go.th. Retrieved May 6, 2023, from 

https://www.oncb.go.th/DocLib/ผลการปราบปรามยาเสพติดทั่วประเทศ%20ปี%202564.pdf

ตลาดการค้ายาเสพติดในประเทศไทย. (n.d.). https://www.rihes.cmu.ac.th. Retrieved May 5, 2023, from 

https://www.rihes.cmu.ac.th/research/wp-content/uploads/2022/08/รายงานฉบับสมบูรณ์ตลาดการค้ายาเสพติดในประเทศไทย.pdf

New Psychoactive Substances (NPS). (n.d.). https://nctc.oncb.go.th. Retrieved May 8, 2023, from 

https://nctc.oncb.go.th/ebook_print.php?ebook_id=B0641

World Drug Report 2022. (n.d.). https://www.unodc.org. Retrieved May 7, 2023, from 

https://www.unodc.org/res/wdr2022/MS/WDR22_Booklet_1.pdf

World Drug Report 2022. (n.d.-b). United Nations : Office on Drugs and Crime. 

https://www.unodc.org/unodc/data-and-analysis/world-drug-report-2022.html

สรุป World Drug Report 2022 - ภูฟ้าเรสท์โฮม